تحلیل فضایی مراکز بهداشتی-درمانی (بیمارستان) موردی:منطقه 11 شهرداری تهران

امروزه، افزایش روزافزون جمعیت شهری، مسائل و مشکلات بسیاری را برای این سکونتگاهها بوجود آورده که کمبود زمین مناسب جهت کاربری های مختلف یکی از آنها بوده است. در همین راستا استفاده غیر اصولی و برنامه ریزی از زمین و تغییر کاربری ها بدون توجه به ظرفیت های محیطی موجب از بین رفتن تعادل و توازن محیط زیست گردیده و بهره گیری از خدمات شهری را دچار چالش نموده است. از این رو، تحلیل فضایی و مکان یابی بهینه کاربری های شهری، یکی از اهداف اصلی مدیران شهری است. امروزه خدمات بهداشتی و درمانی به عنوان یکی از زیر ساختهای شهری در جهت توسعه سکونتگاههای انسانی مطرح می باشد و هدف آن بالا بردن سطح سلامت افراد، پیشگیری از بروز و شیوع بیماری ها و معالجه به موقع آنها است، مکان یابی این نوع کاربری ها بایستی بر اساس نیاز های ضروری ساکنان ایجاد شود. شهر تهران به تناسب افزایش جمعیت و توسعه کالبدی از نظر مکانیابی مراکز خدماتی بویژه مراکز بیمارستانی مورد توجه قرار نگرفته و در این زمینه با مشکلاتی از جمله: پایین بودن سرانه خدماتی، تمرکز و تراکم شدید،آلودگی و شلوغی محیط استقرار، جانمایی نامناسب کاربری ها و مسائلی از این دست روبروست. منطقه 11 شهر تهران نیز از این مشکل مستثنی نمی باشد و در مکان یابی خدمات شهری خصوصا" خدمات بهداشتی –درمانی (بیمارستان) با مشکل روبرواست. متمرکز شدن تعدادی از این کاربری در شمال شرغی و کمبود آن در شمال غرب و بخش های دیگر منطقه همجواری با کاربری های ناسازگار، عدم تعادل ظرفیت بیمارستانها با پارکینگهای منطقه ، مکان گزینی در بافت مسکونی و پر جمعیت منطقه و در نهایت کمبود در تخصیص تخت بیمارستانی از این جمله است. پژوهش حاضر با درنظر گرفتن ضروریات فوق و با هدف تحلیل فضایی کاربری خدمات بهداشتی درمانی(بیمارستان) در منطقه 11 شهر تهران به بررسی و تحلیل 14 مرکز بیمارستانی در این منطقه نموده است. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی ضمن بررسی چگونگی توزیع فضایی-مکانی خدمات بهداشتی- درمانی و به طور خاص خدمات بیمارستانی در منطقه 11 شهر تهران، با استفاده از تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی و وزن دهی به معیارها با روش تحلیل سلسله مراتبی به ارزیابی مکانی این خدمات پرداخته و سپس اقدام به تعیین مکانهای مطلوب جهت احداث کاربری بیمارستانی در منطقه مورد مطالعه نموده است. پاسخگویی به سوالاتی از قبیل اینکه؛ توزیع فضایی مراکز خدمات بهداشتی–درمانی(بیمارستان) در شهر تهران(منطقه 11) چگونه است؟ و چگونه می توان با انجام تحلیل فضایی و ارزیابی عملکردی ، کاربری های بهداشتی و درمانی را افزایش داد؟ با بررسی و تحلیل فضایی مراکز بیمارستانهای منطقه مورد مطالعه،شناسایی و تعیین معیارهای تاثیرگذار، تحلیل و ارزیابی مراکز خدمات درمانی صورت گرفته است. نگرش غالب در این تحقیق نگرش سیستمی می باشد.علت انتخاب رویکرد سیستمی به عنوان رویکرد تحقیق را می توان قابلیت و توانایی این رویکرد در شناخت و تجزیه و تحلیل عوامل متعدد در وقوع یا روند تحولات یک پدیده دانست. در این نگرش جغرافیدانان در بررسی پدیده های جغرافیایی آنها را به عنوان یک نظام یا سیستم مورد توجه قرار می دهند. این سیستم متشکل از اجزاء و عناصر متعددی است که با هم در یک ارتباط متقابل کارکردی برای رسیدن به هدف یا اهداف مشترک قرار دارند و ممکن است عملکرد آنها تحت تأثیر عوامل یا دلایل متعددی تقویت یا تضعیف شود. بنابراین زمانی می توانیم این تأثیر و تأثر را بخوبی بررسی کنیم که آنها را در کنار هم و در ارتباط با هم تحلیل کنیم و چنین مزیتی در سایه نگرش سیستمی میسر خواهد بود. در خاتمه پهنه های فضایی جهت تاسیس و استقرار مکانی مراکز خدمات درمانی در این منطقه پیشنهاد گردیده است.